Samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven via een publiek private samenwerking (PPS) wordt vaak gezien als dé oplossing voor een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en de sociaaleconomische opgave in een regio. Binnen het Katapultnetwerk willen we daarin zoveel mogelijk partijen betrekken om de processen te versnellen en intensiveren en de wisselwerking tussen betrokkenen maximaliseren. In deze artikelenreeks zetten Katapult en de NRTO de schijnwerpers op goede voorbeelden van samenwerkingen tussen private bij de NRTO aangesloten opleiders en publiek gefinancierde onderwijsinstellingen binnen een onderwijs-PPS. Ter inspiratie voor andere PPS’en. Er is namelijk veel te winnen door op deze manier publiek en privaat de krachten te bundelen, niet in de laatste plaats voor studenten en het werkveld. Dit bericht is ook te belezen via de site van Katapult.
Een locatie met een dynamische uitstraling
In Roermond ligt aan de Kerkeveldlaan op een perfecte locatie het opleidingscentrum voor de installatiebranche:CIVIL. Nog maar kortgeleden heeft het gebouw een nieuwe, frisse en moderne uitstraling gekregen en een uitbreiding met een koude technisch deel en een examencentrum. Zowel de BBL’ers en cursisten van IW Zuid-Oost als de BOL- en BBL-studenten van ROC Gilde Opleidingen krijgen hier levensecht onderwijs in installatie en elektro- en koeltechniek. IW Zuid-Oost (aangesloten bij de NRTO) is het regionale opleidingsbedrijf en samenwerkingsverband in de regio van meer dan 200 Limburgse en zuidoost Brabantse installateurs. Frank Theeuwen, opleidingsmanager IW Zuid-Oost en Maurice Hommen, teammanager Economie en Technologie Gilde Opleidingen vertellen over hun ambities en hun successen. Maar ook waar het schuurt in de samenwerking tussen een ROC met een publieke opleidingsmissie en een particuliere opleider met bedrijven als achterban. Hoe gaan zij daar mee om? Maar eerst: hoe is het begonnen?
IW Zuid-Oost en Gilde opleidingen gaan al lang samen. Eerst zaten ze bij elkaar in een gebouw van Gilde opleidingen, daarna betrok IW Zuid -Oost het vrijgekomen TNT-gebouw, waarna Gilde opleidingen weer bij hen introk. Zo zijn ze gaan samenwonen. En ontwikkelden ze een visie op aantrekkelijk technisch onderwijs. Frank schreef 10 jaar geleden mee aan het plan voor het Regionaal Investeringsfonds MBO dat ten grondslag ligt aan PPS CIVIL en sindsdien wordt het CIVIL geprofileerd als het facilitair centrum voor de installatie-, elektro- en koudetechniek. Dankzij de subsidies kon de visie op aantrekkelijk onderwijs worden geconcretiseerd door onder andere een aantal opleidingen te modulariseren zodat deze flexibel kunnen worden ingezet. En recent was hij betrokken bij de toegekende Groeifondsaanvraag voor de overkoepelende PPS waar CIVIL een onderdeel van is. Dit Samenwerkend Netwerk van Ecosystemen in Limburg (SNEL) wil nog meer mensen voor de energietransitie opleiden. Geen wonder dat Frank bij zijn collega’s inmiddels bekend staat als “Mister CIVIL”!
Maurice Hommen trekt sinds een paar jaar vanuit Gilde met Frank op in de aansturing en doorontwikkeling van CIVIL. Het was hem meteen duidelijk dat CIVIL feitelijk al een beklonken verbintenis was tussen Gilde en IW Zuid-Oost. Vooralsnog is het een gelukkig huwelijk. Volgens Maurice heeft Gilde daardoor veel meer mogelijkheden om het onderwijs te optimaliseren. De studenten worden immers opgeleid in een beroepsechte omgeving voorzien van de meest actuele apparatuur, het straalt gewoon praktijk uit. De BBL-studenten die via IW Zuid-Oost geplaatst en begeleid worden hebben door de extra praktijkuren een hoger slagingspercentage. En aan alle studenten kan extra begeleiding geboden worden doordat er altijd instructeurs in het gebouw aanwezig zijn. Verder draagt IW Zuid-Oost bij aan de onafhankelijke examinering van de Gilde-studenten.
Frank ervaart als voordeel dat dankzij de intensieve samenwerking het aantal studenten voor de branche op hetzelfde peil blijft, zelfs licht stijgt, ondanks het dalend aantal jongeren in de regio. Het merk CIVIL heeft aantrekkingskracht. Dat zie je vooral tijdens de voorlichtingsactiviteiten. Op de dag waarop CIVIL de vmbo’s uitnodigt om kennis te maken met techniek lopen bijvoorbeeld ook BOL-studenten, BBL-studenten en cursisten rond zodat je de hele leeftijdsrange van 14 tot 65 jaar tegelijk op de locatie hebt. Dat zorgt voor dynamiek en ademt uit dat leven lang ontwikkelen in het DNA van CIVIL zit.
Volhouden als verwachte resultaten uitblijven
Zoals in elk huwelijk is het geven en nemen. Een voorbeeld van “geven” is de BOL-BBL- constructie die sinds voorjaar 2024 is ingevoerd. Dit traject zetten de twee partners gezamenlijk op voor een student met nog te weinig werknemersvaardigheden die toch de BBL in wil. Deze volgt eerst in leerjaar één een half jaar lang een BOL-traject. Op de korte termijn betekent het echter dat het marktaandeel aan BBL’ers voor IW Zuid-Oost niet toeneemt, terwijl het vergroten van het aantal BBL’ers juist een belangrijk doel van de samenwerking is. Dan is het zaak niet al te impulsief de constructie terug te willen draaien en ook op bestuurlijk niveau het draagvlak zien te behouden. Dat vraagt nogal wat omdat het er cijfermatig niet meteen goed uitziet. Want voor IW Zuid-Oost betekent het: minder studenten èn capaciteit van instructeurs die in principe niet bekostigd wordt. Om over een aantal jaren de studentenaantallen te verbeteren betekent nu over je schaduw heen springen en doorbijten en doorzetten. Wat daarbij ongetwijfeld helpt is dat zowel Frank als Maurice heel erg geloven in de meerwaarde van het traject, ze zien dat studenten met een moeilijke start alsnog de kans krijgen om tot goede monteurs te worden opgeleid. Daarnaast zorgen ze ook in gezamenlijkheid dat monteurs voor deze branche behouden blijven, wanneer een leerwerkplaats niet succesvol blijkt te zijn. Ook wordt er veel aandacht besteed aan de werving en selectie van nieuwe studenten en zij-instromers. En dat is natuurlijk allemaal in het belang van de bedrijven.
De belangen in balans houden, hoe lukt dat bij CIVIL?
Onze gesprekspartners zijn het eens: door open en eerlijk te zijn over onderling afwijkende belangen. Door ze te benoemen kun je er rekening mee houden en er met elkaar over in gesprek gaan. Frank en Maurice overleggen iedere twee weken. Daarbij komen knelpunten en dilemma’s snel op tafel. En ook praktische zaken als de inrichting van zo’n BOL-BBL-periode worden geregeld. Dan lopen er vier dagen in de week zo’n 60, 70 studenten in de werkplaats rond. Wie gaat met die jongens en meisjes aan de slag? Welke instructeur wordt ingezet?
De taart groter maken
Op het gebied van LLO zijn er gelukkig weinig tegengestelde belangen, eerder is er sprake van samen de taart groter kunnen maken. Daarbij houden beide partnerorganisaties voor ogen wat het bedrijfsleven eraan heeft. IW Zuid-Oost voert dan onder de vlag van CIVIL de cursussen uit en Gilde zorgt voor de certificering van deze cursussen. Er is met Gilde bedrijfsopleidingen een hele goede samenwerking omdat CIVIL al de faciliteiten en docentenpool van externe specialisten heeft om die specifieke cursussen uit te voeren. Daar maakt de contractpoot van Gilde Opleidingen graag gebruik van. Zo kan Gilde dan weer snel inspelen op de groeiende vraag naar mbo-certificaten.
De succesformule
Kernachtig samengevat zijn de twee belangrijkste succesfactoren van CIVIL: het gebouw dat onderwijs en het werkveld fysiek samenbrengt en de inzet om de balans in ieders belang te willen behouden. Wat Frank en Maurice daarbij drijft is dat ze iedere dag met eigen ogen zien dat ze aan iets moois voor studenten en bedrijven werken!
